In hoeverre is een verkiezingsuitslag te voorspellen? Sinds de ‘verrassende’ winst van Donald Trump bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen – die zogenaamd niemand, of weinigen zagen aankomen – is die vraag weer hyperactueel. Na de uitslag begonnen, wereldwijd, duizenden journalisten en de media waarvoor ze werken zich schuldbewust af te vragen of ze iets ‘gemist’ hadden.
Ik kan daarover vrij duidelijk zijn: ja, ze hebben iets ‘gemist’.
‘Oké, maar wát hebben ze dan “gemist”’, wilt u ongetwijfeld weten.
Ze hebben ‘gemist’ wat veel Amerikaanse kiezers waarschijnlijk zelf ook hebben ‘gemist’, of waar ze zich op zijn minst niet of nauwelijks bewust van zijn geweest, namelijk dat ze inherent méér geïnteresseerd waren in nieuws over Donald Trump, dan in nieuws over Hillary Clinton. Iedereen heeft het mee kunnen maken. Kunnen zien. Er is niets geheimzinnigs aan. Vanaf het moment dat Donald Trump in het strijdperk trad tegen zestien andere, Republikeins presidentskandidaten, en later dus tegen de Democraat Hillary Clinton, lukte het hem steeds opnieuw verreweg de meeste (media)aandacht te genereren. Verschillende bureaus hebben berekend hoeveel ‘free publicity’ Trump in zijn totale presidentscampagne heeft binnengesleept. De schattingen lopen uiteen van zo’n 1,5 tot 4 miljard dollar!
Het komische is dat de journalistiek, naar buiten toe, de schijn ophoudt dat ze onafhankelijk is en door puur inhoudelijke vragen over bestuur, maatschappij en toekomst worden gedreven. Maar dat ze, zeker in Amerika (en waar zou het hier veel anders zijn?), vooral ook klantgericht zijn geworden; ze willen ‘pleasen’. Op 1 april 2016 schreef De Volkskrant al een groot verhaal over de ‘symbiose’ tussen Trump en de media. Met openhartige verklaringen van CNN waarom ze zo graag inzoomden op (en zendtijd besteedden aan) elke scheet van de grofgebekte miljardair. Money!!!
Vervolgens krijg je de onvermijdelijke kip-of-ei-vraag. Consumeerden veel Amerikanen nieuws over Donald Trump omdat het zo ruimschoots voorradig was? Of overspoelden de media hun publiek met nieuws over Donald Trump omdat ze wisten dat het zou scoren? Mijn antwoord? Kip en ei zijn hier volledig met elkaar versmolten geraakt. Trump was ‘hot’, vanaf het moment dat hij zich kandidaat stelde tot de laatste seconden voordat de stembussen sloten (en daarna).
Het verbijsterende is natuurlijk: hoe kreeg ik, vanuit mijn kantoor in Oud-Gastel, het sterke vermoeden dat Trump zou winnen? En was ik niet vatbaar voor gerenommeerde peilingbureaus in de VS, die Clinton op de allerlaatste avond nog een winstkans van boven de tachtig procent gaven? Omdat ik via mijn zelfontwikkelde zoekmachine, BuzzCovery, de eyeball-statistieken bijhield. En zag dat Trump tot het allerlaatste moment voor lag op Hillary Clinton.
Dat Trump de tv-debatten verloor? Jammer dan. Dat beschamende geluidstapes van Trump op straat kwamen te liggen? Zal wel. Dat Trump weer een bevolkingsgroep beledigde? Gooi maar in mijn pet. Het was knapperig voer voor journalisten. Grondstof voor kilometers kopij. Maar ondertussen bleven Trump’s eyeballs – mijn focus! – op een spectaculair hoog niveau.
Misschien, ik zeg het voorzichtig, zouden journalisten eens een proefabonnement op BuzzCovery moeten nemen om zo de ‘onderstromen’ van de werkelijkheid beter te leren lezen.
Kan één zoekmachine werkelijk slimmer zijn dan duizenden vakmensen?
Deze blog geeft op zijn minst ruimte voor een volmondig ‘ja’.