‘Ja, ik ben een techneut,’ zeg ik wel eens. ‘Maar toch vind ik dat de technologische revolutie te veel aandacht krijgt.’
‘Waarom vind je dat?’ is dan de logische tegenvraag.
‘Omdat technologie complex is,’ luidt mijn antwoord, ‘kun je het ’t best zo precies mogelijk bespreken, onder kenners dus, of anders niet. Nu wordt technologie dagelijks ingezet om de News Cycle te vullen. Angst te zaaien. Aandacht te trekken. Er vallen bombastische termen als “5G”, “Kunstmatige Intelligentie” en “Internet Of Things”. En zo wordt, heel bewust, de indruk gewekt dat de wereld ondersteboven wordt gekeerd. En er morgen compleet nieuwe wetten zullen gelden.’
‘Is dat dan niet zo?’ luidt meestal de reactie van mijn verbaasde gehoor.
‘Neem een simpel voorbeeld, de uitgeverijbranche,’ zeg ik dan. ‘Er wordt gedaan alsof redacteuren met het de intrede van “Kunstmatige Intelligentie” binnenkort niet meer nodig zijn. Bestsellers voortaan voorspeld kunnen worden, en de menselijke geest buitenspel wordt gezet. Alsof computers de hele bedrijfstak gaan overnemen.’
‘Dat is toch een reële dreiging?’ hoor ik dan vaak zeggen.
‘Nee,’ zeg ik op mijn beurt. ‘Dat is angst zaaien. Er is zeker een categorie boeken, thrillers bijvoorbeeld, die je met inzet van KI nóg beter kunt laten renderen. Door via data te achterhalen welke thema’s geliefd zijn, welke plots massaal aanslaan en welke schrijfstijlen worden omarmd. Maar mensen lezen toch niet alleen strakke thrillers? Die willen toch ook verrassende, heel persoonlijke boeken lezen? Denk je nou echt dat die behoefte zal verdwijnen? Of dat KI schrijvers in de kunstzinnige genres zal gaan adviseren of verbeteren? Poëzie gaat elimineren? Geen sprake van.’
‘Hoe weet je dat zo zeker?’ vraagt mijn gehoor dan, bijna bang voor de nuance.
‘Helemaal zeker weten doe je nooit iets,’ antwoord ik eerlijk. ‘Maar de digitale revolutie heeft vooral zaken sneller en efficiënter gemaakt. Niet per se anders. Neem een foto van een willekeurige winkelstraat, dertig jaar geleden, en je ziet mensen met exact dezelfde behoeften als nu. Poëzie lezen is onderdeel van die behoefte. Een heel klein onderdeel. Daar is niks aan veranderd.’
‘Waarom lezen we dan steeds over technologie, die ons leven drastisch gaat omgooien?’
‘Plat gezegd, omdat je met angst geld kunt verdienen. Producten kunt verkopen. Terwijl we ons met de positieve gevolgen van de technologische revolutie – toename van vrije tijd, van vrijheid – geen raad weten. Neem weer de uitgeverij: die verdient straks dankzij KI nóg meer geld aan zijn thrillers, en heeft in theorie nóg meer financiële ruimte om experimentele dichtbundels uit te geven.’
‘Dus het écht goede nieuws over technologie krijgen we door de commercie nauwelijks te horen?’
‘Exact. Voor de overgrote meerderheid is meer vrije tijd en vrijheid, vrees ik, een nachtmerrie. Dát veranderen, is de wérkelijke uitdaging voor de toekomst.’