Wat zou het jammer zijn als de ophef over de #PanamaPapers niet verder komt dan ‘schande!’ roepen. En jezelf schoon wassen omdat je nog nooit in Panama bent geweest of er iemand hebt gesproken, geskyped of gemaild. Dat is me allemaal te makkelijk. Niet omdat ik zo nodig een dwaze optimist wil zijn of een heilige, maar als zulk nieuws explodeert, wacht ik even met mijn oordeel en ga ik me erin verdiepen, vooral uit nieuwsgierigheid, maar ook omdat ik weet dat een goede analyse mij zakelijk van pas kan komen.
Wat is mijn analyse?
Hoewel je veel kranten verkoopt en massa’s clicks genereert door een kopgroep van machtigen aan te wijzen die achter onze rug hun miljarden wegsluizen, is het echte nieuws dat belastingontwijking, met dank aan het wereldwijde web, voor een veel grotere groep bereikbaar is geworden dan alleen presidenten, koningen, sporthelden, filmsterren en tycoons. Technisch en juridisch is er nu al bijna geen enkele belemmering om zelf ook een schimmig kantoortje met een cactus te openen en je geld ergens te stallen, waar de belastingdruk nul of nagenoeg nul is. Niet voor niets meldde de pers op verbijsterde toon dat talloze MKB-ers de route naar Panama reeds hadden gevonden.
Belastingontwijking dreigt volledig gedemocratiseerd te worden.
Prangende vraag: hoe kun je nu voorkomen dat het wereldwijde web perverse prikkels uitzendt? En op een goed moment iedereen vanachter zijn laptop zich een gunstige route gaat doe-het-zelven, om zodoende zijn of haar geld weg te moffelen? Waar betalen we dan op den duur onze scholen, wegen, leraren, ziekenhuizen en politieagenten van? Een onmiddellijke, kant-en-klare oplossing voor dit vraagstuk bestaat niet. Wat wél zeker is, is dat overheden (misschien te beginnen in Europa) veel nauwer moeten gaan samenwerken en wetgeving moeten harmoniseren. Zodat belasting betalen eenvoudiger wordt, handhaving simpeler en fraudeurs achter hun oren gaan krabben, omdat ontwijking complexer, tijdrovender en sociaal schadelijker wordt dan ooit tevoren en, gewoon, aan je belasting voldoen een fluitje van een cent. Aan zo’n verbeterslag zou ik als softwareontwikkelaar maar al te graag mijn steentje bijdragen: meer efficiency en gemak, minder vals spel.
Laat de #Panamapapers een wake-up call zijn om deze kant op te denken.
Voor mij is het leermoment van dit megaverhaal dat we niet naar elkaar gaan wijzen, maar dat we over landsgrenzen heen slimmer en intensiever gaan samenwerken.